بررسی برخی صفات کمی و کیفی ژنوتیپهای امیدبخش چغندرقند در شرایط تنش خشکی

این تحقیق به منظور ارزیابی هشت ژنوتیپ جدید چغندرقند نسبت به خشکی در سه تیمار متفاوت آبیاری (حالت معمول، تنش اول فصل و تنش مداوم در طول فصل) طی سالهای 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقاتی مهندس مطهری مؤسسه تحقیقات چغندرقند کرج اجرا شد. این هشت ژنوتیپ حاصل اجرای طرح‌های تحقیقاتی قبلی در مؤسسه تحقیقات چغندرقند بودند و از بین ده‌ها ژنوتیپ مورد بررسی انتخاب شدند. ژنوتیپ‌های مذکور واکنش متفاوتی به تنش خشکی داشتند که جهت ارزیابی دقیق‌تر در این تحقیق در نظر گرفته شدند. این آزمایش به صورت کرتهای خردشده (سطوح مختلف خشکی در کرتهای اصلی و ژنوتیپها در کرتهای فرعی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد تیمار بدون تنش (آبیاری پس از هر 80 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A) و تنش اول فصل (سه بار آبیاری جهت استقرار بوتهها، عدم آبیاری تا 500 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A و سپس تداوم آبیاری به شکل نرمال) از نظر عملکرد ریشه، عملکرد شکرسفید و نسبت وزن ریشه به اندام هوایی در گروه آماری مشترک قرار گرفتند، اما راندمان مصرف آب با تنش اول فصل معادل 35درصد نسبت به تیمار نرمال به‌طور معنی‌دار افزایش یافت. در بین ژنوتیپهای مورد بررسی، ژنوتیپ‌های 7112، BPکرج و RS003 بیشترین عملکرد شکرسفید، راندمان مصرف آب و شاخص تحمل به خشکی و ژنوتیپ 7221-II کمترین مقدار این صفات را به خود اختصاص داد. عملکرد شکر سفید، کارآیی مصرف آب و شاخص تحمل به خشکی ژنوتیپI13*7221-II  در مقایسه با ژنوتیپ 7221-II به ترتیب معادل 22، 49، 62 و 187 درصد بیش‌تر بود و از ثبات عملکرد بهتری در شرایط تنش برخوردار بود. با توجه به نتایج این مطالعه، به‌نظر میرسد که میتوان از ژرمپلاسم چغندر علوفهای که از توانایی بیشتری در خصوص تولید ریشه در شرایط خشکی برخوردار هستند، در برنامههای اصلاحی استفاده کرد. احتمالاً با انتقال صفت تولید ریشه مناسب این نوع ژنوتیپها به چغندرقند در شرایط خشکی میتوان به پیشرفتهای مناسبی در زمینه تحمل به خشکی چغندرقند دست یافت.